Hıdırellez

hıdırellez

Türk mitolojisinde Hıdırellez, kışın bitişini ve baharın gelişini müjdeleyen, Hızır ve İlyas peygamberlerin yeryüzünde buluştuğuna inanılan önemli bir bahar bayramıdır. "Hızır" kelimesi "yeşil, taze" anlamına gelirken, "İlyas" kelimesinin kökeni tam olarak bilinmemektedir. Halk inanışına göre Hızır karaların ve dertlilerin yardımına koşan, bolluk ve bereketi temsil eden bir figürdür. İlyas ise suların ve denizlerin koruyucusudur.

Hıdırellez'in kökenleri Orta Asya, Orta Doğu ve Anadolu kültürlerine kadar uzanmaktadır. Bazı araştırmacılar, bu tür ritüellerin Mezopotamya'da Ur şehrinde kışın bitişiyle kutlanan "Tammuz" ritüellerine kadar dayandığını belirtmektedir. İslamiyet öncesi Türk inançlarında ise "Gök Sakallı, Ak Sakallı Kocalar" olarak bilinen, yardım istenen ve kılavuzluk etmesi beklenen bir kurtarıcı figürün Hızır inancına dönüştüğü düşünülmektedir.

Hıdrellez kutlamaları genellikle 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece yapılır ve çeşitli gelenek ve ritüelleri içerir:

hıdırellez ateşi

* Ateş Yakma ve Üzerinden Atlama: Sağlık ve arınma dileğiyle büyük ateşler yakılır ve üzerinden atlanır.

* Dilek Tutma: Çeşitli nesneler (genellikle yüzük, küpe gibi kişisel eşyalar) gül ağacının dibine bırakılır veya kağıtlara yazılan dilekler asılır. Ertesi sabah bu nesneler toplanır ve maniler eşliğinde yorumlanır.

* Soğan ve Sarımsak Asma: Evin kapısına veya pencerelerine nazar değmemesi için soğan ve sarımsak asılır.

* Hamur Mayalama: Hıdrellez sabahı yoğurt mayası çalınır. Mayanın tutması, o yılın bereketli geçeceğine işaret sayılır.

* Çeşitli Oyunlar ve Eğlenceler: Şarkılar söylenir, danslar edilir ve çeşitli yöresel oyunlar oynanır.

* Doğada Piknik Yapma: İnsanlar yeşil alanlara, su kenarlarına giderek piknik yaparlar.

Hıdrellez, Türk kültüründe baharın coşkusunu, umudu, bereketi ve dayanışmayı simgeleyen canlı bir gelenektir. UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'nde de yer almaktadır.