Kehle-i ikbal

İkbal biti

“Kehle-i İkbal” (veya “Kehle-i İkbâl”) sıfatı, Osmanlı imparatorluğu döneminde Rüstem Paşa (Damat Rüstem Paşa) için kullanılmıştır.

Kehle-i İkbal – Kim için ve hangi olaydan sonra söylenmiş?

Kimin için?

Osmanlı sadrazamı Rüstem Paşa (Mihrimah Sultan’ın kocası, Kanuni Sultan Süleyman dönemi). Tarihçiler “şansı bit sayesinde açılan adam” diye yorumluyor.

Rüstem Paşa

Hangi olaydan sonra ve neden bu lakap verildi?

Rüstem Paşa’ya bazı kişiler cüzzamlıdır yalanını yaymış.

Kanuni Sultan Süleyman bu iddiayı araştırmak için hekim gönderir.

Hekim, Rüstem Paşa’nın elbisesinde bit (kehle) bulur. Bu önemli çünkü dönemin tıbbi inancına göre cüzzamlılarda bit olmazmış.

Bit bulununca bu, cüzzam suçlamasını çürütür ve Rüstem Paşa’nın Mihrimah Sultan ile evlenmesine ve yönetimde yükselmesine engel kalmaz.

Bu olaydan sonra “Kehle-i İkbal” lakabı yerleşir. “Kehle” Arapçada “bit” demektir, “ikbal” ise talih, şans anlamındadır. Yani mecazi olarak “şans biti” ya da “iktidar biti” anlamı taşır.

Bu hikâyeye dayanarak da bir beyit oluşmuştur:

> “Olucak bir kişinin bahtı kavî, tâlihi yâr, / Kehlesi dahi mahallinde anın işe yarar.”

Rüstem Paşa, cüzzam dedikodularını yıkmak için yapılan bir aramada elbisesinde bit bulununca bu “şanslı bite” dayanarak ikbale (iktidara) yükseldiği için “Kehle-i İkbal” diye anılmıştır.