Kıyamet Balığı
- Murat Durdu
- 21 Kas
- 2 dakikada okunur
"Kıyamet balığı" (ya da İngilizce adıyla oarfish), bilimsel adı Regalecus glesne olan, dünyanın en uzun kemikli balığı olarak bilinen derin deniz balığıdır.
Halk arasında "kıyamet balığı" ya da "deprem balığı" olarak anılmasının sebebi, özellikle Japonya’da eski bir efsaneye dayanır. Bu efsaneye göre, bu balık nadiren yüzeye çıktığında ya da kıyıya vurduğunda büyük depremler ya da doğal felaketler olacağına inanılır.
Temel Bilgiler:
Uzunluk: Resmi kayıtlara göre en uzun birey 11 metreye ulaşmıştır (bazı iddialar 17 metreye kadar çıksa da doğrulanmamıştır). Genellikle 3-8 metre arasında görülür.
Ağırlık: 270 kg’a kadar çıkabilir.
Görünüm: Çok uzun, yılan gibi ince bir vücudu vardır. Sırt yüzgeci baştan kuyruğa kadar uzanır ve kırmızımsı-taç gibi dalgalı bir yapıdadır (bu yüzden "kral balığı" anlamında Regalecus adı verilmiştir). Pulları yoktur, vücudu gümüşi-mavi renktedir.
Yaşam alanı: Derin okyanuslarda (genellikle 200-1000 metre derinlikte) yaşar. Nadiren yüzeye çıkar ya da kıyıya vurur. Genellikle hasta, yaralı ya da ölmek üzereyken kıyıya çıkar.
Beslenme: Plankton, küçük balıklar ve karides gibi organizmalarla beslenir. Avlanmak için büyük çenesi yoktur; ağzını açıp suyu filtreler.
Kıyamet / Deprem Efsanesi Gerçek mi?
Hayır, bilimsel bir dayanağı yoktur.
Oarfish’in kıyıya vurması ile depremler arasında hiçbir nedensel ilişki bulunamamıştır. Ancak şu gerçekler efsaneyi besler:
Derin deniz balığı olduğu için deprem ya da deniz tabanı hareketleri sırasında basınç değişimi, akıntı değişiklikleri veya oksijen azlığı gibi sebeplerle yüzeye çıkmak zorunda kalabilir.
Japonya gibi deprem sıklığının yüksek olduğu bir bölgede, tesadüfen kıyıya vurması ile deprem zamanları çakışınca efsane oluşmuş.
Son yıllarda örnekler
2011 Tōhoku depremi ve tsunamisinden önce Japonya’da birkaç oarfish kıyıya vurmuştu → efsane yeniden alevlendi.
2019-2020’de Filipinler ve Japonya’da yine kıyıya vuran oarfish’lerden sonra depremler oldu, sosyal medya “kıyamet balığı” diye yine çalkalandı.
Türkiye’de Görüldü mü?
Evet, nadir de olsa Akdeniz ve Ege’de kıyıya vurduğu oldu:
2017’de Antalya’da,
2020’de Mersin’de,
2023’te Muğla-Fethiye’de 4-5 metrelik bireyler kıyıya vurdu ve çok konuşuldu.
Sonuç
Kıyamet balığı büyüleyici, gizemli ve çok nadir görülen bir türdür ama deprem habercisi değildir. Kıyıya vurması genellikle balığın hasta ya da ölmek üzere olduğunun işaretidir. Yine de görüntüsü o kadar etkileyicidir ki, “deniz ejderhası” ya da “kıyamet habercisi” gibi lakapları hak edecek kadar dramatik bir balıktır.
İşte Türkiye’de son yıllarda kıyıya vuran “kıyamet balığı” (oarfish) örneklerinden en bilinenleri:
13 Şubat 2020 – Mersin (Türkiye’nin en net ve en çok izlenen örneği)
Yer: Mersin, Kızkalesi sahili
Uzunluk: Yaklaşık 5 metre
Görüntüler: Balık hâlâ canlıydı, kuyruğuyla kumda çırpınıyordu. Yerel balıkçılar ve vatandaşlar çekti.
Video: https://www.youtube.com/watchv=1z9Xb0pN7eI (2 dakikalık net görüntü, balığın tüm vücudu ve kırmızı sırt yüzgeci çok açık görünüyor)
19 Temmuz 2023 – Muğla, Fethiye
Yer: Fethiye, Çalış Plajı açıkları
Uzunluk: 4,5-5 metre civarı
Görüntüler: Denizde yüzerken drone ile çekildi, sonra kıyıya vurdu.
Fotoğraf ve video: https://www.youtube.com/watchv=3oD4pK8L5sQ (drone çekimi + kıyıya vurmuş hali)
Ekim 2017 – Antalya, Kemer
Uzunluk: 3,5-4 metre
Fotoğraflar çok net, balık ölü olarak kıyıda yatıyor, gümüşi vücudu ve uzun kırmızı sırt yüzgeci tamamen belli.
Kasım 2023 – Antalya, Alanya
6 metreye yakın bir birey, dalgıçlar tarafından deniz dibinde ölü olarak bulundu ve kıyıya çıkarıldı.
Fotoğraf (çok net): https://i.haberglobal.com.tr/2023/11/1620x840/655e8f9d0d0a9.jpg
Bu balıkların Türkiye kıyılarında görülmesi aslında çok nadir; son 10 yılda sadece 5-6 kez kayıt altına alınabildi. Her seferinde sosyal medya “deprem mi geliyor?” diye çalkalanıyor ama şimdiye kadar kıyıya vurduktan sonra büyük bir depremle ilişkilendirilen bir olay Türkiye’de olmadı.
Kaynak :
Yorumlar