Lamaizm

Lamaizm, genellikle Tibet Budizmi olarak da bilinen, Budizmin Mahayana kolunun bir mezhebidir. Tibet, Moğolistan, Nepal ve Bhutan gibi bölgelerde yaygın olarak uygulanır.

"Lama" kelimesi, Sanskritçedeki "guru" (öğretmen) kelimesine benzer şekilde, Tibet Budizminde bir rahip, rahibe veya ruhani olgunluğa ve öğretme yeteneğine sahip Budistleri ifade eden bir unvandır. Mezhebin bu adla anılmasının sebebi, "lama"ların bu inanç sistemindeki merkezi ve önemli rolüdür.

Kökenleri ve Gelişimi

Lamaizm, Budizmin M.S. 7. yüzyılda Tibet'e girmesiyle şekillenmeye başlamıştır. Tibet'in yerel Bon dini ve Şamanizm gibi inanç sistemlerinin etkileşimiyle kendine özgü bir yapı kazanmıştır. Özellikle 8. yüzyılda Budist kurumların oluşmasıyla gelişmiş ve 14. yüzyılda zirve noktasına ulaşmıştır.

Lamaizm, Vajrayana (Elmas Yolu veya Şimşek Yolu) öğretilerine dayanır. Bu yol, aydınlanmaya daha hızlı ulaşmayı amaçlayan mistik ve ruhani pratikleri içerir. Lamaizm, bu mistik öğretileri ve ritüelleri uygulayabilmek için bir lamasının rehberliğine büyük önem verir.

Temel İnançları ve Özellikleri

* Lama Kavramı: Lamaizm'de ruhani liderler olan lamalar büyük bir öneme sahiptir. Özellikle Dalay Lama ve Pançen Lama gibi figürler, belirli bir bilgenin reenkarnasyonu olarak kabul edilir ve bu sayede inancın sürekliliği sağlanır. Dalay Lama, yüzyıllardır Tibet'in hem dini hem de siyasi lideri olmuştur (1950'de Çin'in Tibet'i işgaline kadar teokratik bir yönetim sürmüştür).

* Reenkarnasyon: Ruhların ölümden sonra başka bedenlerde yeniden doğması inancı, Lamaizm'de merkezi bir yer tutar.

* Mistik ve Ruhani Pratikler: Lamaizm, meditasyon, mantra okuma (sözlü veya yazılı formda), mandala çizimi ve dua bayrakları gibi çeşitli mistik ve ruhani uygulamalara odaklanır.

* Bon Dini Etkileri: Tibet'in eski yerel dini olan Bon'dan ve animist inançlardan gelen etkilerle, Lamaizm'de tanrılar, şeytanlar, ruhlar ve cadılar gibi doğaüstü varlıklara ve çeşitli ritüellere inanılır. Doğa güçleri tanrılaştırılmış ve geniş bir panteon oluşmuştur.

* Merhamet ve Bilgelik: Budizmin temelinde olduğu gibi, Lamaizm de merhamet (karuna) ve bilgelik (prajna) kavramlarına büyük önem verir. Aydınlanmaya ulaşmak için cömertlik, erdem, sabır, neşeyle çalışma, odaklanma ve bilgelik gibi "altı mükemmellik" pratiği vurgulanır.

* Ölüm ve Ölü Sonrası Yaşam: Lamaizm'de ölüm ve ölüm sonrası süreç önemli bir yer tutar. Ölü gömme adetleri ve ruhun farklı dünyalara geçişiyle ilgili detaylı öğretiler bulunur.

* Manastır Yaşamı: Manastır yaşamı ve keşişlik, Lamaizm'de oldukça yaygındır. Geçmişte Tibet nüfusunun önemli bir kısmı manastırlarda yaşamaktaydı.

Kısacası Lamaizm, Budizmin Tibet kültürüne özgü yorumu olup, yerel inançlar ve mistik pratiklerle zenginleşmiş, lamaların rehberliğinde şekillenmiş köklü bir ruhani geleneği ifade eder.