Sekizler

Hermopolis Sekizleri (Ogdoad)

Antik Mısır Mitolojisinde Primordial Tanrılar

Hermopolis Sekizleri, ya da Yunanca adıyla Ogdoad (Sekizli), antik Mısır mitolojisinde evrenin yaratılışından önceki kaotik ve primordial dönemi temsil eden sekiz tanrıdan oluşan bir gruptur. Bu tanrılar, Mısır'ın Orta Mısır bölgesinde yer alan Hermopolis (Mısırca: Khmunu veya Khemennu, "Sekizler Şehri" anlamına gelir) şehrinde tapınılan başlıca ilahlardı.

Hermopolis, Yunanlar tarafından "Hermes'in Şehri" olarak adlandırılmıştı, çünkü burası bilgelik tanrısı Thoth'un (Yunan Hermes'iyle eşleştirilen) önemli bir kült merkeziydi. Ogdoad, Mısır'ın en eski yaratılış mitlerinden birini oluşturur ve Eski Krallık dönemine (MÖ 2686-2134) kadar uzanır, ancak en belirgin referansları Orta Krallık (MÖ 2055-1650) ve Yeni Krallık (MÖ 1550-1070) dönemlerinden gelir.

Ogdoad, evrenin oluşumundan önceki "hiçlik" ve "kaos" halini simgeler. Bu sekiz tanrı, dört erkek-dişi tanrı çifti olarak gruplanır ve her çift, evrenin temel unsurlarını (sonsuzluk, karanlık, su, gizlilik) temsil eder. Erkek tanrılar genellikle kurbağa başlı, dişi tanrılar ise yılan başlı olarak betimlenir; bu hayvanlar, Nil Nehri'nin bereketli çamurlu sularını çağrıştırır. Ogdoad, Mısır mitolojisindeki diğer yaratılış hikayeleriyle (örneğin Heliopolis Ennead'i veya Memphis'teki Ptah miti) rekabet eder ve Hermopolis rahipleri, bu mitin Mısır'ın en eskisi olduğunu iddia ederdi.

Ogdoad'ın Tanrıları ve Sembolikleri

Ogdoad, dört çift tanrıdan oluşur. Her çift, evrenin primordial niteliklerini yansıtır ve isimleri soyut kavramlardır.

Nun ve Naunet

Sembol: Primordial okyanus (kaotik su kütlesi, "Nun" suları).

Anlam: Evrenin başlangıcındaki sonsuz, hareketsiz su yığını. Nun, tüm yaratılışın kaynağı olarak görülür ve diğer tanrıların "babası"dır. Naunet, bu suyun dişi karşılığıdır.

Betimleme: Nun, genellikle mavi tenli bir adam olarak gösterilir; Naunet ise yılan formunda.

Heh ve Hauhet (veya Hauhet)

Sembol: Sonsuzluk ve sınırsız uzay (Heh, "milyonlar" anlamına gelir).

Anlam: Zaman ve mekânda sonsuzluğu temsil eder. Yunan mitolojisindeki "Aion" (sonsuz zaman) kavramıyla benzerlik gösterir.

Betimleme: Heh, palmiye dalları tutan bir figür; Hauhet, yılan başlı dişi form.

Kek ve Kauket (veya Kuk ve Kauket)

Sembol: Primordial karanlık ve gölge.

Anlam: Işık doğmadan önceki mutlak karanlığı simgeler. Kek, bazen "geceyi getiren" olarak anılır.

Betimleme: Kurbağa başlı erkek; yılanlı dişi. Karanlık, yaratılışın "gizli potansiyelini" taşır.

Amun ve Amaunet (veya Amunet):

Sembol: Gizlilik, rüzgâr ve saklı güç (görünmez hava veya fırtına).

Anlam: Görünmez ve bilinmeyen güçleri temsil eder. Amun, daha sonra Teb'in baş tanrısı olarak yükselmiş ve Ogdoad'daki rolüyle bağlantılıdır (sekiz yönlü "kara boğa" formu).

Betimleme: Amun, gizli bir figür; Amaunet, yılan veya tüy başlı.

Bu tanrılar, "Hehu" veya "İnfinites" (Sonsuzlar) olarak da bilinir ve yaratılış öncesi "hiçlik" durumunu dengede tutmakla görevlidirler.

Yaratılış Miti

Hermopolis yaratılış miti, Ogdoad'ı evrenin kökenine yerleştirir. Mite göre:

Evren başlangıçta Nun'un sonsuz sularından ibaretti – karanlık, hareketsiz bir kaos.

Ogdoad tanrıları bu sularda yüzer haldeydi ve etkileşimleri (bir "patlama" veya "kozmik gürültü" olarak tarif edilir) dengeyi bozdu.

Bu enerji patlaması, primeval tepe'yi (ilk kara parçası, Hermopolis'te "Alev Adası" olarak bilinir) suyun yüzeyine çıkardı. Bu tepe, Mısır mitlerindeki "benben" tepesiyle benzerlik gösterir.

Tepeden bir nilüfer çiçeği (lotus) açıldı ve içinden güneş tanrısı Ra (veya Atum/Khepri) doğdu. Alternatif versiyonlarda, bir kozmik yumurta (ibis kuşu veya kaz tarafından yumurtalanmış) ortaya çıktı ve güneş bu yumurtadan çıktı.

Ogdoad, güneşin doğuşunu babalık ederek "Altın Çağ"ı yönetti; tanrılar dünyayı yönetti ve insanlık bu dönemde ortaya çıktı.

Bu mit, Big Bang'e benzer bir "enerji patlaması" içerir ve Pentateuch (Tevrat'ın ilk beş kitabı) ile paralellikler taşır – örneğin kaostan düzenin doğuşu. Thoth'un kültü eklendiğinde, Ogdoad "Thoth'un ruhları" veya "Doğu Ruhları" (güneşi doğuran sekiz babun) olarak yorumlandı.

Tarihsel ve Kültürel Önem

Köken: Eski Krallık'ta (MÖ 27.-22. yüzyıl) Khmunu'da tapınılırdı. 18. Hanedan'da (MÖ 1550-1295) ilk yazılı referanslar görülür. Graeco-Romen dönemde (MÖ 332-MS 395) popülerleşti; Ptolemaios kralları her 10 yılda Medinet Habu'da Ogdoad'ı onurlandırırdı.

Sanatta Betimleme: Dendera Tapınağı'ndaki kabartmalarda (Hathor Tapınağı) gösterilirler. Erkekler kurbağa başlı, dişiler yılan başlı; bazen kaz veya ibis formunda.

Diğer Mitlerle İlişki: Heliopolis Ennead'ine (dokuz tanrı) rakip; Ra-Atum'u doğurduklarını iddia ederler. Amun'un yükselişiyle Teb mitlerine entegre oldu. Nubian Hanedanı (25. Hanedan, MÖ 744-656) döneminde yeniden canlandı.

Modern Paralellikler: Ogdoad, kaostan düzene geçişi simgeler; Yunan Erebus (karanlık) veya Yahudi Noah efsanesiyle (sekiz kişi: Noah ve ailesi) karşılaştırılır. Bazı araştırmacılar, Ogdoad'ı "kozmik denge koruyucuları" olarak görür.

Ogdoad, Mısır mitolojisinin soyut ve felsefi yanını vurgular – fiziksel tanrılardan ziyade kavramlar üzerinden yaratılışı anlatır. Daha fazla detay için kaynaklar: Wilkinson'ın The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt kitabı veya Hermopolis kazı raporları önerilir.