İstanbul Kıyımı

Türk yakın tarihinde “İstanbul Kıyımı” ya da “İstanbul Pogromu” olarak anılan olay, 6-7 Eylül 1955'te İstanbul’da başta Rumlar olmak üzere Gayrimüslim azınlıklara (Ermeni, Yahudi ve diğerlerine) karşı düzenlenen büyük çaplı hükümet destekli saldırılardır.

Olayın özeti

Tarih: 6 Eylül akşamı başlayıp 7 Eylül 1955 boyunca devam etti. Neden gösterilen bahane, Selanik’te Atatürk’ün doğduğu eve bomba atıldığı haberinin (sonradan Türkiye tarafından organize edildiği ortaya çıkan bir provokasyon) İstanbul Ekspres gazetesinde manşetten verilmesi ve halkı tahrik etmesi.

İstanbul kıyımı, yağmalama olayları

Gerçek sebep ise Kıbrıs meselesi nedeniyle Türkiye-Yunanistan gerginliğinin tırmandığı dönemde, DP hükümeti tarafından azınlıkları sindirmek, mallarına el koymak ve İstanbul’u “Türkleştirmek” amacıyla organize edilen bir operasyondu.

İstanbul'da yağmalama olayları

Saldırıların boyutu

İstanbul’un Rum mahalleleri (Beyoğlu, Kurtuluş, Şişli, Nişantaşı, Samatya vb.), kiliseler, okullar, mezarlıklar, işyerleri sistematik olarak tahrip edildi.

Resmî rakamlara göre 11-15 kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. 4.000’den fazla ev, 1.000’den fazla işyeri, 70’in üzerinde kilise, çok sayıda okul ve mezarlık tahrip edildi ya da yakıldı.

Saldırılar sadece Rumlara değil, Ermeni ve Yahudi azınlıklara da yöneldi.

Önemli gerçekler

Olaylar tamamen organize ve planlıydı. Kamyonlarla şehir dışından getirilen gruplar, önceden hazırlanmış listelerle hedefleri biliyorlardı.

Saldırganların elinde çelik levyeler, balta, kazma gibi aletler vardı ve aynı tip malzemeler dağıtılmıştı.

İstanbul Emniyet Müdürü Alaattin Eriş’in ifadesiyle, “Devlet tarafından organize edildiği” sonradan mahkeme kayıtlarında da ortaya çıktı.

DP hükümeti (Başbakan Adnan Menderes) olayları “komünist provokasyon” olarak nitelendirdi, ancak Yassıada Mahkemeleri’nde 6-7 Eylül’ün devlet tarafından planlandığı hukuken de sabitlendi.

İstanbul kıyımı

Sonuçları

İstanbul’un kadim Rum nüfusu (olay öncesi yaklaşık 100.000 kişi) büyük ölçüde göçe zorlandı. Bugün İstanbul’da birkaç bin Rum kaldı.

Türkiye’nin en büyük Gayrimüslim azınlık kırımı/pogromu olarak tarihe geçti.

Uluslararası alanda büyük yankı uyandırdı, Türkiye’nin imajına ağır darbe vurdu.

Kısaca: 6-7 Eylül 1955 Olayları, Türk tarihinin en karanlık sayfalarından biri ve resmen hükümet destekli bir etnik temizlik operasyonu olarak kabul edilir. “İstanbul Kıyımı” ya da “İstanbul Pogromu” tamlamaları bu olay için kullanılır.