Siloam Yazıtı

Siloam Yazıtı Nedir?

Siloam Yazıtı (İngilizce: Siloam Inscription), antik bir İbranice metin olup, Kudüs'ün (o zamanki Yahuda Krallığı'nın başkenti) su sisteminin önemli bir parçası olan Siloam Tüneli'nde (Hezekiah Tüneli olarak da bilinir) bulunmuş bir kaya yazıtıdır. Bu yazıt, MÖ 8. yüzyıla (yaklaşık MÖ 700-701) tarihlenen en eski uzun İbranice yazıtlarından biridir ve Paleo-İbranice alfabesiyle yazılmıştır.

Yazıt, tünelin inşasını anlatan dramatik bir hikaye içerir ve İncil'deki (2. Krallar 20:20 ve 2. Tarihler 32:30) Hezekiah (Hizkiya) kralının su projesiyle doğrudan bağlantılıdır.

Keşif Tarihi

- 1838: Tünel, Amerikalı kaşif Edward Robinson tarafından keşfedildi.

- 1880: Yazıt, Alman mimar Conrad Schick'in 16 yaşındaki öğrencisi Jacob Eliahu tarafından tesadüfen bulundu. Siloam Havuzu'na (Pool of Siloam) yakın, tünelin doğu duvarında, yaklaşık 6 metre içerideydi.

- Osmanlı İmparatorluğu döneminde (o zamanki yönetici) yazıt, İstanbul Arkeoloji Müzesi'ne taşındı ve hâlâ orada sergileniyor. Bir kopyası ise Kudüs'teki İsrail Müzesi'nde bulunuyor. Türkiye, İsrail'in iade taleplerini reddetmiştir.

Yazıtın İçeriği

Yazıt, tünelin kazılmasını kutlar ve iki işçi grubunun (biri Gihon Pınarı'ndan, diğeri Siloam Havuzu'ndan başlayarak) kaya içinde ilerleyip buluşma anını betimler. Metin, suyun şehre taşınmasını sağlar – bu, Asur kuşatmasına karşı stratejik bir önlemdi. Tam metin şöyle (İngilizce çevirisiyle birlikte, orijinal İbranice'den uyarlanmış):

Siloam Yazıtı

> [...ve] kazma işine başladılar. Bir yandan kazarken diğer yandan baltayla vuruyorlardı. Kazıcılar, Gihon Pınarı'ndan başlayarak, yukarı doğru kazdılar... Taşın yüksekliği kazıcıların başlarının üstünde 100 kübitti (yaklaşık 45 metre). Sesleri duyduklarında, birbirlerine doğru kazdılar. Kazma sesi yaklaştıkça, suyun yükseldiğini gördüler. Suyun yüksekliği 100 kübitti. Ve kazı günü geldiğinde, tünel tamamlandı.<

Yazıt, kralın adını anmaz (komşu Mezopotamya yazıtlarının aksine), bu da onu benzersiz kılar. Bazı kelimeler (örneğin "zda" – çatlak veya boşluk anlamına gelebilir) tartışmalıdır ve dilbilimciler arasında farklı yorumlara yol açar.

Tarihsel ve Kültürel Önemi

- Amaç: Hezekiah döneminde (MÖ 715-686), Kudüs'ü Asur İmparatoru II. Sargon'un kuşatmasından korumak için su kaynağı Gihon Pınarı'ndan (şehir dışında) Siloam Havuzu'na (şehir içinde) 533 metre uzunluğunda, S-şeklinde bir tünel kazıldı. Bu, antik mühendislik harikasıdır ve suyun yer altında akmasını sağladı.

- Dini Bağlam: İncil'de bahsedilir ve Yeni Ahit'te (Yuhanna 9) İsa'nın bir körü Siloam Havuzu'nda iyileştirdiği mucizeyle bağlantılıdır.

- Arkeolojik Değer: Paleo-İbranice'nin en eski örneklerinden biri. Ölü Deniz Parşömenleri'nden sonraki en önemli Yahudi arkeolojik buluntusu olarak kabul edilir. Yazıt, Kudüs'ün antik tarihini ve okuryazarlığını kanıtlar.

- Güncel Tartışmalar: 2025 itibarıyla, İsrail Başbakanı Netanyahu'nun iade talebiyle Türkiye-İsrail arasında diplomatik gerilim yaratmıştır. Türkiye, Osmanlı kayıtlarına dayanarak sahipleniyor.

Bu yazıt, İncil'in tarihsel gerçekliğini doğrulayan somut bir kanıt. Skeptiklere karşı "taşların bile konuştuğunu" gösterir – Kudüs'ün 2700 yıllık su mücadelesini ve hayatta kalma iradesini yansıtır.