Yunan Galip Gelseydi?

30 Kasım 1912 Tarihli The Illustrated London News'teki "The Mark of the Victor" İllüstrasyonu.

Başına Haç Çizilen Türk Askeri

Birinci Balkan Savaşı (1912-1913) sırasında yayınlanan The Illustrated London News gazetesinin 30 Kasım 1912 tarihli sayısından (Cilt 141, Sayı 3841) alınmış bir çizim.

Gazetenin bu sayısı savaşın en yoğun dönemlerinden birine denk geliyor: Bulgar ordusu Edirne'yi kuşatmış, Osmanlı birlikleri Lüleburgaz ve Kırklareli'nde ağır yenilgiler almış, ve Balkan ittifakı (Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Karadağ) güçleri Trakya ve Makedonya'da ilerliyordu.

Gazete, dönemin önde gelen illüstrasyonlu yayınlarından biri olarak, savaşı görsellerle belgeleyen haberler yapıyordu. Bu illüstrasyon, Salonika (bugünkü Selanik) şehrinin 8 Kasım 1912'de Yunan ordusu tarafından ele geçirilmesinden kısa süre sonra, muhtemelen bir tanık anlatımına veya gazetecilik raporuna dayalı olarak hazırlanmış.

Görsel Detaylar

Resim, siyah-beyaz bir çizim (muhtemelen sanatçı Sydney P. Hall veya benzeri bir illüstratör tarafından yapılmış, imzada "S.P.H." benzeri bir imza görülüyor).

Merkez

Bir Bulgar subay (koyu üniforma, kasket şapka, bıyıklı) elini kaldırarak bir Türk erkeğinin (fes giymiş, sakallı, geleneksel kıyafetli) alnına tebeşirle haç işareti çiziyor.

Yanında bir Yunan askeri (daha açık renkli üniforma, fustanella eteği, bacaklarında beyaz çoraplar) duruyor ve sahneyi izliyor.

Arka plan

Salonika'nın dar sokakları, ahşap evler, Yunan bayrakları asılı balkonlar, kalabalık bir grup (askerler, siviller, çocuklar) izliyor. Sokak taş döşeli, hava kışa yakın serin (çıplak ağaçlar).

Atmosfer: Aşağılayıcı ve propaganda yüklü; zaferin simgesi olarak Hıristiyan haçı, yenilen Osmanlı/Türk'e uygulanıyor.

Başlık ve Alt Yazı (Caption): Resmin altında şu metin yer alıyor.

"The Mark of the Victor: A Bulgarian and a Greek chalking a cross on the forehead of a Turk, in Salonika."

"A Turkish sergeant-major, writing on the wall of the Bulgarian consulate in Salonika, in Greek: 'Long live King Ferdinand and Bulgaria.' In the world he had left: 'Kicking in the knee.' Turk of the red fez on which he had sworn allegiance to the Sublime Porte. His present employment: 'Drawing the religious emblem on the forehead of his late enemy.'"

Bu Alt Yazıda; bir Türk çavuşun (sergeant-major) Bulgar konsolosluğuna sadakatini belirten bir yazı yazmasını ironik bir şekilde karşılaştırıyor. "Kicking in the knee" ifadesi muhtemelen bir mecaz veya yazım hatası (belki "kicking in the teeth" yani aşağılama anlamında), ve haç çizmenin "dini simge" olarak yenilgiyi simgelediğini vurguluyor.

Alt Yazı Osmanlı subayının "kızıl fes"e bağlılığını yeminle bağdaştırarak, şimdi "düşmanının alnına dini amblem çizmekle" meşgul olduğunu belirtiyor.

Tarihi Bağlam ve Olayın Anlamı

Salonika'nın Düşüşü: 8 Kasım 1912'de Yunan Kraliyet Ordusu, Osmanlı valisi Hasan Tahsin Paşa'nın şehri teslim etmesiyle Salonika'yı ele geçirdi. Bu, Osmanlı'nın Avrupa'daki en önemli limanını kaybetmesiydi. Şehirde karışık etnik yapı (Yunanlar, Türkler, Yahudiler, Bulgarlar) vardı, ve Yunan işgali sırasında gerginlikler yaşandı. İllüstrasyon, muhtemelen Yunan gazetecisi veya tanıkların raporlarına dayalı; benzer olaylar, esir Türk askerlerine/sivillere yönelik aşağılamaları belgelemek için kullanıldı.

Haç Çizme Olayı

Bu, Balkan ittifakı askerlerinin (özellikle Yunan ve Bulgar) esir düşen Müslüman/Türk askerlerine uyguladığı yaygın bir aşağılama yöntemiydi. Haç (Hıristiyan simgesi), hilal'e (İslam simgesi) karşı propaganda olarak kullanıldı: "Haç hilali Avrupa'dan kovuyor" sloganıyla bağlantılı.

Dönemin raporlarına göre:

Esirler alnına tebeşir veya kömürle haç çizilerek "Hıristiyanlaştırılıyor" veya kimliklendiriliyordu; bazı durumlarda bu, idam veya sürgün öncesi bir ritüeldi.

Benzer Aşağılamalar

Priştine (23 Ekim 1912) katliamında Sırp askerleri benzer semboller kullandı;

Edirne kuşatmasında (Kasım 1912-Mart 1913) Bulgarlar esirlere dini aşağılamalar yaptı.

İngiliz diplomat raporları (örneğin, Sir Henry Bax-Ironside, 1912 sonu) Yunan işgalinde "Müslümanlara yönelik sistematik şiddet"i doğruluyor, ancak haç çizme spesifik olarak propaganda illüstrasyonlarında vurgulandı.

Gazetenin Bakış Açısı

The Illustrated London News, savaşı tarafsız gibi görünse de, Batı kamuoyunda Balkan Hıristiyanlarını sempatik gösteriyordu. Bu illüstrasyon, "atrocity" (zulüm) haberlerinin bir parçası; Osmanlı tarafı bunu propaganda olarak kullandı, Türk basını (örneğin, Tanin gazetesi) benzer olayları "etnik temizlik" olarak aktardı.

Fiziksel arşiv (British Library) daha net detaylar sunabilir.

Benzer Görseller

Dönemin diğer yayınlarında (The Graphic, 1912) benzer karikatürler var; örneğin, "Haç Hilali Ezmek" temalı çizimler.

Modern Değerlendirme

Tarihçiler (örneğin, Justin McCarthy'nin "Death and Exile" kitabı), bu olayı 1912-1913'te 600.000+ Müslüman kaybının parçası olarak görüyor; propaganda unsuru ağır basıyor, ancak temeli gerçek şiddet raporlarında yatıyor.